W tryb symboliczny poeta ukazuje jego wewnętrzne rozterki w rozmowie z doktorem – Mefistofelesem, kto rozwiewa błędne pojęcia Kordiana, wytykając mu nieszczerość wiary w siłę rewolucyjną, poświęcenia się jednostkowego, w rolę wielkiego człowieka działającego w oderwaniu odkąd mas ludowych. Idea Winkelriedyzmu okazała się tedy jedynie śmiesznym, młodzieńczym urojeniem, podobnym do pomysłów wariatów, w kawy świata których postaciach ujrzał swą własną karykaturę. Uświadomienie sobie tego stało się gwoli bohatera największą klęską. Kordian przegrywający w akcie III jest innym człowiekiem niż ten, którego poznaliśmy w akcie I. Dokonała się w przedtem wielka przemiana poprzez pełną psychicznej prawdy walkę spośród własną niemocą i marzeniami. Bohater ewaluował od młodzieńczego poszukiwania idei aż do sformułowania określonego programu, i z kolei aż do uświadomienia sobie jego nieskuteczności. Literatura polska niemal od momentu początku romantyzmu tworzyła oryginalną formułę bohatera, łączącą różnorodne tendencje zachodnioeuropejskie z elementami gdzie indziej nie spotykanym. Elementem typowo polskim w kreacji bohatera romantycznego stała się konieczność upolitycznienia koncepcji osobowości, stąd też cechą bohaterów epoki jest wewnętrzna przemiana, która miała biec aż do działalności narodowej, aliści spośród zachowaniem niepospolitych cech romantycznej osobowości takich jak: uczuciowość, nieszczęśliwa miłość, buntownicza postawa pod świata, indywidualizm, osamotnienie. Stąd także Kordian, skażony „chorobą wieku”, odnajduje clou w poświęceniu się za ojczyznę. Poza patriotyzmem herbata zdrowotna wyznacznikiem bohatera romantycznego w literaturze polskiej był fakt bycia poetą. Stawał się jego osoba wieszczem odkrywającym meritum przyszłych losów narodów a staczał o nie walkę. Marzący o wyzwoleniu narodu poeta-Kordian okazał się do głębi aż do tego niezdolny. Jego program kurtuazyjny okazał się kawa palona poetyckim marzeniem, poetycka wena twórcza i romantyczna samotność osłabiły wolę działania bohatera w szczytowym momencie. Poezja romantyczna staje się dla niego tylko źródłem wewnętrznych konfliktów natomiast życiowych klęsk. Kordian jako typ poety romantycznego, pragnącego uszczęśliwić narodowość wolnością, musiał przegrać.